نقاط حجامت در بدن
روایات شریفه، متذکر نقاط حجامت شده‌اند و حجامت را متناسب با نوع بیماری، بر اکثر اعضای بدن تقسیم نموده‌اند. اکنون نقاط حجامت، مطابق جداول معینی به ترتیب آورده می‌شود. فضیلت و منافع حجامت سر در روایات خاصه و عامه آمده و برخی اطباء آن را بسیار نافع می‌شمرند. روایت شده که پیامبر اکرم(ص) نیز چنین حجامتی نموده است.
حجامت نَقَرَه (گودی گردن): این حجامت، جانشین فَصْد اَکْحل است و باعث جلوگیری از سنگینی ابروان و سبکی پلک‌ها می‌شود و برای ناراحتی‌های چشم و بدبویی دهان و مشکلات بینائی نافع است.
حجامت کتف: (مهره‌های میان دو شانه) این حجامت جانشین فصد باسلیق است و برای درمان درد شانه و حلق نافع است.
حجامت اخدعین (دو رگ گردن): جانشین فَصْد قیفال است و موجب رفع سرگیجه می‌شود و برای اعضای سر انسان مثل صورت و دندان‌ها و ریشه دندان و گوش‌ها و چشم‌ها و حلق و بینی نافع است. باید توجه داشت چنانچه حجامت توسط خودآگاه و به اصطلاح متخصص صورت نگیرد، ممکن است عوارض منفی درپی داشته باشد، که به چند مورد آن اشاره می‌شود:
حجامت گردن: باعث فراموشی می‌گردد؛ چنانچه گفته‌اند، انتهای مغز آدمی، محل حافظۀ آدمی است و بر اثر حجامت، تضعیف می‌گردد.
حجامت کتف و شانه: باعث ضعف دهانۀ معده (مری) می‌شود.
حجامت اخدعین ممکن است منجر به سرگیجه شود.
برای رفع این عوارض، بایستی حجامت گردن را کمی پایین‌تر از محل انجام داد، و حجامت کتف را اندکی بالاتر؛ اما اگر به منظور درمان سرفه و خلط خونی حجامت انجام می‌شود، بایستی اندکی پایین‌تر از محل انجام شود.
حجامتی که روی کتف و بین ران‌ها انجام گیرد، برای بیماری‌های عفونی سینه و آسم، نافع است، منتها باعث ناتوانی معده و تپش قلب می‌گردد.
حجامت ساق: جانشین فَصْد پاشنۀ پا می‌باشد و باعث تصفیه و پاکیزگی خون درمان و مشکلات قاعدگی می‌گردد.
این نوع حجامت برای زنان سفیدپوست که دارای پوکی استخوان و خون رقیق می‌باشند، از فَصْد صافن بهتر است.
حجامت زیرچانه: برای بیماری‌های دندان‌ها و صورت و حلق نافع است و سر و چانه‌ها را پاکیزه می‌سازد.
حجامت مهرۀ کمر (سه بند): برای پیشگیری از دمل‌های ناحیۀ ران و جرب و بثورات پوستی و نقرس، بواسیر و واریس و مشکلات مثانه و رحم و خارش پشت و ران نافع می‌باشد. این نوع حجامت ـ با تیغ یا بدون تیغ ـ فواید مزبور را دربر دارد، گرچه تأثیر آن با تیغ قوی‌تر است، ولی در بیماری‌های دیگر، انجام آن بدون تیغ، کارآیی بیشتر دارد.
حجامت بخش قدامی ران (جلوی ران): جهت دردهایی همچون ورم بیضه و زخم‌های ران و ساق مفید است.
حجامت بخش خلفی ران: کاربرد آن برای رفع اماس و زخم‌های ناحیۀ نشیمنگاه می‌باشد.
حجامت زیر زانو: برای ضربات زانو ناشی از غلبۀ اخلاط گرم و نیز برای زخم‌های کهنه و جراحات قدیمی ساق و پا مفید است.
حجامت کعبَین (قوزک پا): کاربرد آن برای درمان آمنوره (فقدان و قطع خون قاعدگی) و دردهای سیاتیک و نقرس می‌باشد.
حجامت ورک (بالای ران): برای درمان سیاتیک و دررفتگی مفصل نافع می‌باشد.
حجامت بین زانوان: برای درمان دردهای ران و مفصل ران و بواسیر و هماتوم و نقرس نافع است.
حجامت پشت پا: جانشین فصد صافن (پاشنۀ پا) است و محل آن روی رگی در زیر استخوان کعب است و برای درد ران‌ها و ساق‌ها و قطع قاعدگی و خارش‌های زنانگی نافع است.
حجامت زیر سینه: برای رفع دمل‌های ران و جرب و امراض پوستی و نقرس و بواسیر و مرض واریس و خارش پشت نافع است.
تمام انواع حجامت در زمانی باید انجام شود که خون به جوشش و غلیان درآید. حجامت بعد از غذا خوردن نیز برای دردهای داخل بدن و فساد حیض نافع می‌باشد.
با بررسی و تحقیق پیرامون بسیاری از روایات و نظریات دانشمندان، اختلافاتی در زمینۀ تعیین محل حجامت مشاهده می‌شود، و این نشانگر آن است که حجامت، مکان و نقطۀ مشخص و معینی در بدن ندارد، ولی با تلاش و تجربه می‌توان به تشخیص دقیق این نقاط دست یافت.
برخی تحقیقات پزشکی بر این اشاره دارند که حجامت 98 محل و موضع دارد، 55 موضع آن در پشت و 43 موضع دیگر در صورت و شکم قرار دارد. برای درمان هر بیماری، نقاط معینی از جسم انسان برای حجامت در نظر گرفته شده که مهم‌ترین آن محل‌ها که نقطۀ اشتراک در همه بیماری‌ها نیز هست، مهره‌های میان دو شانه است و این همان محلی است که همواره حجامت‌گران از آن‌جا آغاز می‌‌کنند.
علت فراوانی نقاطی که در آن‌ها حجامت انجام می‌شود، به خاطر کثرت کارکرد و تأثیرات آن بر روی بدن می‌باشد، چون حجامت روی خطوط انرژی در بدن، انجام می‌شود و این خطوط همان نقاطی است که در طب سوزنی چنین کاربردی دارد. اکنون دریافته‌اند که نتایج و فواید حجامت، ده برابر بهتر از کارکرد طب چینی است. چه بسا علت بدان جهت است که در طب سوزنی، سوزن روی نقاط ریزی کار می‌کند، حال آن‌که کارکرد حجامت روی دایره‌ای متمرکز است که قطرش تقریباً 5 سانتیمتر می‌باشد.
ابوالقاسم خلف الزهراوی، متوفی 404 قمری در کتاب خود «التصریف لمن عجز عن‌التألیف» نقاط و محل‌های حجامت را با این عبارات، معین و مشخص نموده است: «مکان‌های انجام حجامت در بدن که به وسیلۀ تیغ و خارج ساختن خون انجام می‌شود، 14 محل است:
1ـ نقره، آن‌جا انتهای سر (گودی گردن) است؛
2ـ کاهل؛ آن‌جا همان وسط گردن (میان دو شانه) است؛
3ـ اَخدعَین؛ آن دو طرف گردن و پهنۀ آن است؛
4ـ ذقن: آن زیر زنخدان یا همان فک پایینی دهان است؛
5ـ شانه‌ها؛
6ـ عُصعُص؛ روی استخوان دنبالچه کمر؛
7ـ زندین؛ محل آن وسط بازوان است؛
8ـ ساق‌ها؛
9ـ پاشنه‌های پا.
وی آن‌گاه به شرح بیماری‌های مختلفی می‌پردازد که به وسیلۀ حجامت کردن، درمان می‌شوند و درمان آن با محل‌های حجامت در ارتباط است؛ به عنوان مثال می‌گوید: حجامت دو طرف گردن برای تسکین دردهایی مثل سردرد و چشم درد و تنگی نفس و درد شقیفه (گیجگاه) و دردهای ریشۀ دندان‌ها مفید است؛ نیز در مورد حجامت استخوان دنبالچه می‌گوید، این نوع حجامت برای رفع بواسیر مقعد و زخم‌های نشیمنگاه نافع است؛ سپس در همان فصل به چگونگی انجام حجامت می‌پردازد و می‌نویسد که ابتدا مَحجمه (ابزار حجامت) خالی باید روی محل قرار داده شود و به آرامی عمل مکش صورت گیرد. قرار دادن آلت حجامت طولانی نشود، بلکه با سرعت گذاشته شده و سریع هم برداشته می‌شود تا اخلاط خون از هر سوء به شکل یکسان جذب شوند و این عمل را تکرار کند. آن‌گاه محل را بازدید کند، اگر قرمز شده و ورم کرده و سرخی خون پدیدار شده، در این لحظه، تیغ را می‌زند و آرام آرام عمل مکش را تکرار می‌کند. حجامتگر باید به حالت افراد و بدن‌ها بنگرد. هر فردی که گوشت نرم و متخلخل دارد، از این حجامت درد می‌کشد.» اجرای حجامت به علت فوران و تحریک خون، همیشه صورت می‌گرفته و بیشتر به وسیلۀ تیغ در دو ناحیۀ پشت گردن و شانه‌ها بوده است. «ابن سینا» در کتاب «قانون» خود به برخی از درمان‌های پزشکی خود به حجامت نیز اشاره کرده است.
برگرفته از کتاب حجامت شفای دردها
دیدگاهتان را بنویسید