کنترل دارویی دیابت حاملگی

دیابت بارداری بالا بودن قند خون در دوران آبستنی است که به دو گروه تقسیم بندی می‌شود:
الف) افردی که مبتلا به دیابت نوع (1) یا (2) بوده و باردار شده‌اند. برای این گروه اصطلاح دیابت قبل از بارداری Pre-GDM)) به کار می‌رود.
ب) افرادی که دیابت آنها برای اولین بار در دوران حاملگی تشخیص داده می‌شود که به نام دیابت حاملگی GDM)) گفته می‌شود و در بیشتر موارد، نمونه‌ای از دیابت نوع(2) است.
آموزش، اهداف و روش‌های درمانی هر دو گروه یکسان است. دیابت حاملگی در حدود 2 تا 14 درصد از زنان باردار‌ اتفاق می‌افتد؛ امّا معمولاً این قبیل افراد، پس از زایمان، شدت بیماریشان کمتر می‌شود و یا به کلی بهبود می‌یابند. دیابت حاملگی به طورکامل قابل درمان است؛ ولی به نظارت دقیق در تمام دوران حاملگی نیاز دارد. هیپرگلیسمی دوران بارداری به علت ترشح هورمون‌های جفتی است که سبب ایجاد مقاومت نسبت به انسولین می‌شود. دیابت حاملگی درمان نشده می‌تواند سلامت مادر و جنین را تهدید نماید. نوزاد چنین مادرانی ممکن است درشت تر و سنگین تر از نوزادان طبیعی (ماکروزومی) بوده و دارای ناهنجاری‌های مادرزادی قلبی و عصبی و بد شکلی‌های عضلانی و اسکلتی باشند. علاوه براین، ممکن است حتی گاهی نوزاد مشکلات تنفسی و ریوی هم داشته باشد. در اثر اختلال عروق جفتی که موجب عدم خون رسانی کافی به جنین می‌شود، مرگ و میر نوزادان نیز مشاهده می‌شود. در چنین شرایطی نیز، حدود 5-3 درصد احتمال مرگ و میر جنین در موقع زایمان وجود دارد.به منظور جلوگیری از مشکلات بینایی، به زنان باردار توصیه می‌شود در طی 3 ماهه اول حاملگی، حتماً توسط چشم پزشک معاینه شوند.
تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که شیوع دیابت بارداری در تمام گروه‌های نژادی رو به افزایش است و در دهة گذشته در ایالات متحده، میزان بروز دیابت حاملگی بیش از دو برابر شده است. معمولاً زنانی که قبلاً دیابت نوع (2) ناشناخته داشته‌اند، طی دوران بارداری، بیماری آنان تشخیص داده می‌شود. این افراد علاوه بر علائم شایع دیابت مانند: پر ادراری، پر خوری و پر نوشی، از علائمی مانند: تاری دید، گیجی و یا افزایش ابتلا به عفونت‌های واژن شکایت می‌کنند. این مادران اغلب از نظر وزن، جزو گروه  افراد چاق به شمار می‌روند.
پس از تشخیص دیابت لازم است مشاورة تغذیه و رژیم درمانی انجام شده و میزان کالری مورد نیاز مادر محاسبه و بر اساس آن رژیم غذایی مناسب تعیین و توصیه شود. پس از زایمان و به دنیا آمدن نوزاد، سطح قندخون مادر مبتلا به دیابت حاملگی، به سطح طبیعی برمی‌گردد. لذا تمام زنانی که به دیابت حاملگی مبتلا می‌شوند، برای جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع (2) در سال‌های بعد، باید با رژیم غذایی صحیح و ورزش، وزن خود را به حد مطلوب برسانند. در دیابت بارداری ورزش سهم عمده‌ای در کنترل قند خون دارد. ورزش مناسب، حساسیت بدن در مقابل انسولین را افزایش داده و پاسخ انسولین به گلوکز را نیز بالا می‌برد. البته نوع ورزش و مدت آن باید تحت نظر پزشک انجام شود و در مواردی مانند افزایش فشار خون حاملگی و پارگی کیسه آب، باید از انجام ورزش شدید خودداری گردد. در خانم‌هایی که مبتلا به دیابت نوع (1)یا (2) بوده و می‌خواهند باردار شوند، مشاوره قبل از بارداری و اطلاع ازعوارض حاملگی دوران بارداری برای مادر لازم است. گوشزد می‌شود که مراقبت دوران بارداری در این مادران بسیار مهم و ضروری است. در دوران بارداری در صورت بالا بودن قند خون، باید از تزریق انسولین استفاده کرد؛ زیرا استفاده از قرص مجاز نیست. در مادرانی که کنترل قند خون آنان موفقیت‌آمیز نیست، برخی موارد می‌توان بیمار را دربیمارستان بستری و تحت درمان قرار داد. در صورتی که اندازه جنین بزرگ، و احتمال خطر در زایمان طبیعی وجود داشته باشد، سزارین توصیه می‌شود.
در طی زایمان، قندخون مادر باید طبیعی نگه داشته شود و مانیتورینگ گلوکز خون و تجویز سرم قندی و انسولین برای نگه‌داری قند خون بین mg/dl60- 120 ضروری است. پس از زایمان و خروج جنین و جفت از بدن مادر، نیاز به انسولین به سرعت کم می‌شود. لازم به یادآوری است که در خانم‌های GDM، قند خون پس از زایمان، به حالت طبیعی برمی‌گردد. توجه شود که درمان و کنترل دیابت، کلید اصلی بارداری سالم و طبیعی است. مادرانی که مبتلا به دیابت نوع (1) بوده و انسولین تزریق می‌کنند، در دوران بارداری، به ویژه  در سه ماهة آخر بارداری، به‌علت افزایش ترشح هورمون‌های جفتی نیاز به تزریق انسولین بیشتری دارند. زیرا هورمون‌های جفتی ضمن این که به رشد جنین در رحم مادر کمک می‌کنند، از طرف دیگر، جلوی فعالیت انسولین در بدن مادر را می‌گیرند. در نتیجه، نیاز  بیمار به انسولین بیشتر می‌شود. در مادرانی که مبتلا به دیابت نوع(1) هستند، احتمال بروز دیابت نوع (2) در فرزند، کمتر از دو درصد است. خانم‌هایی که مبتلا به دیابت نوع (2) بوده و قبل از بارداری از قرص‌های  خوراکی پایین آورندة قند خون استفاده می‌کنند، به این دلیل که استفاده از قرص در دوران حاملگی مجاز نیست، برای کنترل قندخون آنان باید سه ماه قبل از اقدام به بارداری، درمان با انسولین به وسیلة پزشک معالج شروع شود و در دوران حاملگی نیز ادامه یابد.

برگرفته از کتاب قند تلخ