نقد و بررسی
مجمع الصنايع فی علوم البدايعمجمع الصنایع در چهار فصل تدوین شده است.
فصل نخست در تقسیم کلام
در این قسمت کلام را به دو قسمت منظوم و منثور تقسیم نموده و انواع قالبهای شعری از جمله غزل و قصیده و قطعه، رباعی، مثنوی، فرد سخن به میان آورده و برای هر کدام نمونههایی آورده است. و درباره مثنوی بحرهایی که در آن سروده شده است نمونههایی ذکر کرده و غالباً از تذکره دولتشاه رو نویسی کرده است. قالبهای ترکیب بند و ترجیع بند و انواع مسمّط و شعر معقد و مشجر را در قسمت بدایع لفظی آورده است.
فصل دوم در بیان صنایع لفظی
از جمله صنایعی که در این بخش ذکر شده میتوان از ترصیع، انواع جناس، معرب، اشتقاق، انواع سجع، ردالعجز علی الصدر، اعنات، مدرّج، اللزوم، تضمین المزدوج، متلوّن، ذوقافیتین، موشح،شعر معقد، مشجر،مربع، مسجع،مغمد، مثمن،(که مربوط به قالبهای شعری است) الحذف،منقوط،مردّف، جامع الحروف، توافق، انواع مسمط، مستزاد، عکس، مکرّر، رقطا، خیفا، تصغیر، مقطّع، موصل، ارصاد، مشاکله، مثلث، مدوّر، ترجیع بند، ترکیب بند، ملمّع، مصحف، تزلزل، تضمین، اظهار المضمر، تاریخ و مضمون اللغتین نام برد.
فصل سوم در ذکر بدایع معنوی
از جمله: ایهام،محتمل الضدین، تفسیر، تاکید المدح بما شبه الذم، تاکید الذم بما یشبه المدح، حسن تعلیل، سوال و جواب، رجوع، تجاهل المعارف، مبالغه، لف و نشر، مذهب کلام، قول به موجب، سیاق الاعداد، تنسیق الصفات، ارسال المثل، ارسال المثلین، تدارک، تعجب، معمی، لغز، جمع و تفریق و تقسیم، حسن طلب، مدح موجه، اطراد، کلام جامع، تجرید، ترجمه، الهزل یراد به الجد، تلمیح، اعتراض الکلام قیل التمام، حشو، التفاوت، متضاد، مراعات نظیر، حسن مطلع، حسن تخلص، حسن مقطع و ابداع. از انواع تشبیه فقط تشبیه مطلق، کنایت، مشروط، تسویه، عکس، اضمار و تشبیه تفضیل را بیان کرده تشبیهات را در این قسمت آورده. حال آنکه تشبیهات مربوط به فن بیان است نه بدیع گویا مرسوم بوده است که تشبیه و استعاره را جزء فن بدیع میدانسته اند. استعاره را نیز در این بخش آورده و فقط به ذکر چند شاهد مثال بسنده کرده است.
فصل چهارم سرقات شعری و خاتمه در ذکر بعضی از الفاظ که بیان آن مناسب بدین علم است که جز تقلیدی صرف و مختصر از دیگر کتب بلاغی نیست.
پدیدآورنده : | نظام الدین احمد ابن محمد صالح الصدیقی الحسینی جیویی، به تصحیح محمد خشکاب |
سال چاپ : | اول – 1397 |
تعداد صفحه : | 596 صفحه |
نوع چاپ : | سیاه و سفید |
قطع کتاب : | وزیری |
نوع جلد : | جلد شومیز |
0دیدگاه