مبلغان مسیحی در ایران

سرآغاز حضور میسیونرها یا مبلغان مسیحی در شرق که با ذات تبلیغ‌محوری و موعظه‌گریِ آیین مسیحیت پیوند خورده است، به اعصار نخستین مسیحیت باز می‌گردد. مبلغان مسیحی، کارنامۀ مفصّلی نیز در ایران دارند و در مقاطع مختلف تاریخی، فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و اقتصادی متنوع را در ایران رقم زده‌اند. از عصر صفوی بدین‌سو، حضور و تکاپوی‌ میسیونرها در ایران شدت گرفت. فرقه‌های آگوستین‌، فرانسیسکن، دومینیکن، کارملیت و فرقۀ ژزوئیت در شمار مهمترین فرق مسیحیِ تبلیغی در ایران این دوره بوده‌اند‌. این پژوهش با رویکرد تاریخ تحلیلی و با عطف به مطالعات انجام شده در نوع اسناد تاریخی، منابع اروپایی، سفرنامه‌ها وکتاب‌های ترجمه‌‌شده، کتب دینی ـ کلامی و تحقیقات جدید، به فعالیت‌ها و اقدامات میسیونری در ایران عصر صفوی تا برآمدن حکومت قاجار پرداخته است. این چشم‌انداز وسیع تاریخی شامل موارد زیر است: ارزیابی میزان آشنایی مسیحیان از اسلام و ایران، تأثیر اکتشافات جغرافیایی بر روند میسیونری، حضور کشیشان مسیحی اروپایی در ایران قبل از صفویه، تحولات سیاسی اروپا و دول اروپایی مقارن عصر رنسانس و تأثیر آن بر روند میسیونری در ایران، تحولات اقتصادی اروپا و تأثیر آن بر روند تبلیغ مسیحیت، فعالیت میسیونری در ارتباط با تاریخ اجتماعی دورۀ مورد بحث و انگیزه‌های روانشناختی حضور میسیونرها برای حضور در ایران، موانع و جاذبه‌های ایران برای کشیشان مسیحی اروپایی، فعالیت کشیشان مسیحی در میان مسلمانان و اقلیت‌های مسیحی در ایران عصر صفوی، رونمایی از مجادلات کلامی مسیحیان و مسلمانان در عصر صفویه و در نهایت بررسی فعالیت کشیشان مسیحی اروپایی در دوره‌های افشاریه و زندیه. در ذیل این مباحث و عناوین کلی، جزئیاتی مفصّل از حوادث و وقایع تاریخی در ارتباط با موضوع، مورد تحلیل و بررسی نویسنده قرار گرفته است.