ادبیات

کتاب حاضر، متشکل از چهار بخش بوده که شامل ریشه­ شناسی و خاستگاه عنصر خودشیفتگی باتکیه بر آراء هاینزکوهت؛ چگونگی ورود این پدیده‌­ی روان­شناسانه به عرصه‌­ی ادبیات؛ عوامل و انگیزه‌­ی شاعران برای روی­ آوردن به فرهنگ خودشیفتگی و بررسی مقایسه‌­ای این پدیده در سه دوره­­ی اموی، عباسی و معاصر، با استناد به محتوای کلام آن­ها در دواوین شعر آنان است. هدف کلی این کتاب آن است که با تحلیل مقایسه‌­ای این پدیده، به نقد و تحلیل خودشیفتگی در ادب عربی بپردازد و نقش خودشیفتگی سالم و اخلاقی بر ادبیّت شعر را آشکار کند؛ تا ضمن بیان وجوه افتراق شعر نارسیستی هنری از غیر هنری آن، که صرفاً به ­هدف عقده ­گشایی شاعر، از ضمیری بیمار و سریع الانفعال  برآمده است، به ضرورت وجود خلاقانه و مسالمت ­آمیز این خصیصه در افراد، جهت رسیدن به اهداف متعالی انسانی و کرامت‌­های اخلاقی تأکید ورزد و ازآن­جا که این اثر، قصد شرح چگونگی جلوه­‌های خودشیفتگی ادبی در تاریخ ادبیات عربی را دارد، می‌­توان آن را در جرگه‌­ی مطالعات موردی قرار داد؛ بنابراین روش کار در کتاب حاضر، توصیفی تحلیلی است و از طریق روش مطالعه‌­ی کتابخانه‌­ای و بررسی متون و محتوای دیوان شاعران انجام گرفته است.   

قصه های بی قند، مجموعه پنج داستان نیمه بلند از اهل دیار بروجرد است که در حال و هوای خاص خود به نگارش درآمده است. در این مجموعه نوشتار، نویسنده تلاش نموده فضاهایی خاص را با توجه به شرایط خاص اجتماعی زمان خویش و نسل همراهش به تصویر کشاند. انعکاس اوضاع و احوال آن روزگاران و روح حاکم بر جامعه قصه های بی قند، گویی تابلوهایی است که تلاش نموده همهء حوادث و زوایای گوناگون آن را در قاب های مختلف جان بخشی کرده و خواننده را ماهرانه به لایه های زیرین جامعه راهنمایی و هدایت نماید.

در سرزمین رویا چشم باز می‌کنم و شاهد آنم که فصل زمستان تمام شده، اما بهار نیامده است. هراسان بیدار می‌شوم و سراغ بهار را از همه می‌گیرم، و آن‌ها به آرامی می‌گویند: چیزی نیست دوباره خواب دیده‌ای، چند قدم مانده تا بهار بیاید، می‌پرسم دقیقا چند قدم، هیچ‌کس جواب روشنی ندارد؛ می‌دانم، هیچ زمستانی نیست که پس از آن بهار نیامده باشد، اما من همیشه در باران‌های خزان نیایش خوانده‌ام که باران بهار را ببینم. به اتاق بازگشتم و بی درنگ سراغ تقویم رفتم، دیدم واپسین روزهای قرن سیصد است، و بهار  با یک روز تأخیر می‌آمد. همه چیز دست در دست هم داده بود، از رویاهای فصل بی بهار، تا سال کبیسه و صدة رو به اتمام سیصد که بر آن شوم، با مداد سبز روی تمام تقویم خزان و زمستان بنویسم بهار می‌آید، پرستوها می‌آیند و اقاقیا سبز می‌شود. در این بهار مادربزرگم شمعدانی قرمز به من ارزانی می‌داشت، و جملگی تا همیشه یک فصل بهار خودمانی دارم که لُمبر هیچ رویای تلخی نمی‌تواند آن را ویران سازد.
مهربانم
من با رنجش بی‌شماری این دفتر را برایتان فراهم آورده‌ام، تا شما نیز همیشه بهاریه داشته باشید حتی در فصل شاعری خزان و زمستان و تابستان، اگر مقدورتان بود از دستان شما تمنا دارم که برای دل کوچک و بی‌قرار ما از نفس‌هایتان شال گردنی ببافید بل نفس‌های شما به دل ما گرما ببخشد، من نیز در این کلمات حریقی برپا کرده‌ام که گرما ببخشد به نگاه شما، می‌دانم همة حرف‌ها را نمی‌شود گفت و همیشه چند خط برای خلوت خودمان باقی می‌ماند؛ و اگر حرفی ناگفته مانده و مقدورتان بود ما را ببخشید. در پایان “  نیایش خواندن برای آمدن باران بهاری را فراموش نکنید.”

«پرستوها و اقاقیا» این آذردُخت دل نازک را با احترام به دردانه اردیبهشت نگاه‌تان پیشکش می‌کنم.
اسفندماه هزارُ سیصدُ نودُ نُه
ح.ف فــرهـاد

شکر و سپاس خداوند مبین را که آسمان و زمین و تمام موجودات آنها را خلق و بوجود آورده به این حقیر توفیق عطا فرمود تا مطالبی را در قالب دو جلد کتاب یکی به نام حاصل عمر و دیگری به نام کشکول یا همان گل‌چین به رشتۀ تحریر درآورم، و در ادامه، مطالب دیگری را به کتاب کشکول به‌ عنوان بخش دوم اضافه نمایم. اگرچه مطالب پرباری ندارند، ولی در حد توان تلاش نمودم و چون با همدردی دلم اکثر مطالب آنها را تهیه نموده‌ام، آنها را دوست دارم و امیدوارم خوانندگان عزیز و محترم، کم بار بودن آنها را به بزرگواری خودشان صرفنظر نمایند.

مولف کتاب

رامایانا، صحیفه مقدس هندوان شمرده می‌شود. همان‌طور که در خانه هر ایرانی، یک مجلد از دیوان حافظ وجود دارد، خانه هیچ هندو مسلکی نیست که نتوان کتاب رامایانا، یا نقش و نگاری از این اسطوره را در آن مشاهده کرد. این کتاب برای هندوها، هم به منزله اثری آسمانی و مقدس محسوب شده و هم اثری ادبی و عاشقانه و در عین حال اخلاقی، که بیانگر تاریخ و تمدن هند باستان است و دربردارنده شکوه حماسه‌های این دیار در هزاران سال پیش. ترجمه منظوم فارسی ملا مسیح پانی‌پتی از این شاهکار، خود شاهکار دیگری بوده که شایسته معرفی به جامعه ادبی جهان، بویژه فارسی زبانان است. رامایانا، داستانِ عشق رام و سیتا در ادبیات هند همان قدر ارج و شهرت دارد که لیلی و مجنون در ادب عرب و فرهاد و شیرین در ادب پارسی. حتی اگر بیشتر دقیق شویم، در می‌یابیم که اشتهار و ارزشِ این قصه، بسی بیشتر از همتایان ایرانی و عربی خویش است.

عصـای مرحوم پدرش حاج آخوند پاریـزی را همواره در نزدیکی خود داشت با کت و شلواری تیره رنگ و بارانی و پالتوی بلند همـراه با کلاه شاپو ، شمایل تمام استادی به خود می‌گرفت. اگر به سراغش می‌رفتی و می‌خواسـتی دیــداری داشـته باشی ، هرگز درب منزل را با آیفون خانه باز نمی‌کـرد پلـه هـای حیاط خانه‌ی فراخ و زیبای خــود را می‌پیمود تا به دسـت خویش درب را برای مهمـان باز کنــد. هنـگام خداحافظی هـم تا درون کــوچه همـراهی می‌کـرد و مطمئن می‌شـد که وسـیله‌ای بــرای طی مسـافت آماده است. روزی که با دوستـی بـه دیدارشان رفته بودیم ، هنگام ترک خانه مطابق رسم خودشان تا درب حیاط همـراه آمدند، وقتـی دوسـت ما اظهار شرمندگی کرده و قصد ممانعت داشـت اسـتاد باستانی گفتند شـما از اندیمشــک تا بدینجا آمـده‌ای ، من تا درب حیاط همراهتان نیایم…؟
نام کتاب را باســتانی پاریزی شـدن گـذارده‌ام زیرا باستانی پاریزی نه یک نام که یک منش و اعتبار در تاریخنگاری شــرافتمندانـه است و باستانی پاریزی شدن راهی بوده بلند و دشــوار. آنکه باسـتانی پاریــزی شده بود، نامش اعتبار دکتــرا در تاریخ بود و همسـنگ با اخلاق و تخصص و آنکه باسـتانی پاریزی شـده بود تنها به دلیل احاطه‌اش بر علـم و تعهدش به دانش و دانشــگاه نبود. تنها به دلیل آگاهی رشک برانگیزش بر تاریخ و اجتماع ایرانــی نبود؛ بلکـه شخصیتـی منحصر به فرد، رنـدی و طنازی، ایراندوسـتی و ایرانگرایـی به دور از تعصب این اعتبار را رقم زده بود.

این داستان از دنیایی شروع می‌شود که بچه ها در آن زود بزرگ شده اند. در برخی از محله های شهرها و کشور‌ها کودکانی هستند که به آنها یاد داده اند از کودکی گلیم خود را از آب بیرون بکشند،کودکانی که زیبایی صورتشان زیر لایه‌های چرک و سیاهی پنهان شده و پاهای خسته‌ آنان به کفش‌های پاره و نامناسب عادت کرده است،این‌ها کودکان کار هستند.کودکانی که فقط دلخوش اند به صدای خنده های دیگران و موزیک های ماشین هایی که از کنار آنها رد می‌شوند. این کودکان دوست دارند شاد باشند اما مدام فاز غم دنیای آنها را فرا می‌گیرد….

در این پژوهش سعی شده تا بازتاب کهن الگویی آنیما و آنیموس در داستان فرهاد و شیرین وحشی بافقی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این پژوهش نشان میدهد که داستان فرهاد و شیرین تجلی گاه این دوکهن الگوست، آنیما به صورت منفی و مثبت و هم به صورت نمادهایی چون گل، ابر، باران، باد، باغ، کوه به نمود درآمده است؛ اما آنیموس سایه شوم خود را گسترده است و بیشتر به صورت منفی و مخرب به نمود درامده است.

آره مادر؛ هشت ساله بودم که شوهرم دادند. از مکتب که اومدم خونه، ديدم دو تا عموهام و عمه‌هام با چند نفرغريبه تو اتاق نشسته‌اند. مادر خدا بيامرزم همون توي هشتي دو تا وشگون ريز از لُپهام گرفت تا صورتم گل بندازه و قرمز و خوشگل بشم، و تا اومدم گريه کنم، گفت: هيس؛ خواستگار اومده، خواستگار. حاج‌حسين خدابيامرز، بيست و هشت سالش بود و من هشت سالم؛ تا اومدم بپرسم چه خبره، گفت: هيس؛ شگون نداره عروس زياد حرف بزنه.

کلید را در قفل می‌چــرخانم. در را باز می‌کنم. کیف از دستــم می‌افتـد. می‌نشینم روی زمین. جواب آزمایش در دستم است. گُر گرفته‌ام. همه‌ی پــازتیوها از کاغذها بیرون آمده‌اند و دور ســرم می‌چـرخند. سـرم گیج می‌رود.  دستگیره‌ی در را می‌گیرم و بلند می‌شوم. در تراس باز است. پرده‌های طوری سفید در باد می‌رقصند و برایم شکلک در می‌آورند. پازتیوها دور سرم می‌چرخند. برگه‌های آزمایش را مچاله می‌کنم، دو دستی و با حرص. به تراس می‌روم و از آن بالا پرتشان می‌کنم پایین. پازتیوها دور سرم می‌چــرخند. در تـــراس را مـی‌بنـدم. پـرده‌هـا آرام می‌شوند. عـرق کـرده‌انـد از آن همـه رقصیدن. بـو می‌دهند. من هم عرق کرده‌ام. بــو می‌دهم. گُــر گرفته‌ام. به حمام می‌روم. دوش آب سرد را باز می‌کنم. زیر آب می‌نشینم؛ با لباس. چشم‌هایم را می‌بندم. زانوهایم را بغل می‌کنم. دندان‌هایم بهم مـی‌خورند. مثـل آن شب که داشتـم تهران را تـرک می‌کردم. چقدر اینجا غریبم. هوس آمدن به غربت از کجا به سرم زد؟ شاید یکی از دلایلش تو بودی. شاید تنهایی‌ام و آینده‌ای که فقط نقطه‌ای دور و تاریک بود، بی‌هیچ امید و آرزویی. سرزنشم نکن. چطور وقتی تو تصمیم گرفتی که بروی، من هیچ جای ذهنت نبودم. نگو که بودم. بــاور نمی‌کنم. مثل تو که عاشق بودن مرا باور نداشتی.

از بین کتاب و منابع مختلفی که مطالعه داشتم تصمیم گرفتم مجموعه ای از داستان ها و حکایات شیرین عارفانه و معنوی که جنبه آموزشی، دینی، و تاریخی نیز دارند را در یک کتاب فراهم نمایم تا علاقمندان آن را به صورت جمع بندی شده در اختیار داشته باشند.

این کتاب شرح لغات و مشکلات، گره ها و شکنج ها، اصطلاحات و ترکیبات و طوفان ها و گرداب های متنی کتاب عوارف المعارف سهروردی است. از ویژگی های کتاب حاضر این است که شرح در پاورقی همان صفحه آمده و خواننده را دچار اغتشاش فکری و دوری از متن نخواهد کرد. امید است نیاز طالبان و مشتاقان را برطرف ساخته باشد.

سهراب و سروده هایش را خیلی آسان می توان شناخت. آسان تر از آنچه که بتوان فکر کرد. اشعارش در واقع تلفیقی از رئالیسم و سورئالیسم است. آنچه در پیرامون زندگی این شاعر وجود داشت، در شعر او نیز متجلی بود. باید این کتاب را بخوانید و به اصطلاح مو به مو مزه مزه کنید، زیرا هر آنچه که در سروده هایش آمده، در زندگی و احوال او یاد شده و با ارجاع دادن به ادبیات و سروده هایش، پیچیدگیها حل شده و مکشوف و شکافته و شکفته میشود. اینجاست که می گویند، شعر او «سهل و ممتنع» است. کتاب کفش هایم کو؟ چه کسی بود صدا زد سهراب، درنگی کوتاه در زندگی و شعر سهراب سپهری به قلم دکتر محمدباقر نجف زاده است که از سوی انتشارات سفیر اردهال چاپ و منتشر شده است.

اين نمايشنامه اثر «يوهان كريستف گوت شِد» است كه پيرو مكتب رواقيان بود. رواقيان جريان امور عالم را ضروری میدانند و جبری مذهب‌‌اند، در امور اخلاقی بيان ايشان از اين قرار است. انسان كه عالم صغير است و جسماً و روحاً پاره‌ای از عالم كبير میباشد ناچار بايد از قوانين طبيعت پيروی نمايد و چون در عالم كبير، طبيعت محكوم عقل كل است كه داخل وجود اوست، انسان هم بايد عقل را حاكم بر اعمال خود بداند، پس عمل نيك و فضيلت آن است كه با عقل سازگار باشد و بنابراين انسان بايد نفساً نيات را كه از حكم عقل منحرف میشوند از خود دور كند و سكون خاطر را رها ننموده و تأثّر به خود راه ندهد و اگر چنين كرد و نفس را مغلوب عقل نمود، فاعل مختار خواهد بود زيرا جز آن چه عقل حكم میكند آرزو نخواهد نمود، و هرچه آرزو كند، به آن خواهد رسيد، پس امور خارجی در آزادی و اختيار و خوشی و سعادت انسان تأثيری ندارد و حوشی امری درونی است، يعنی به خرسندی خاطر است و هر چه خود را از علائق بيشتر رهائی دهد وارسته‌تر خواهد بود و اهتمام در وارستگی و آزادی چنان برای انسان واجب است كه جهت استخلاص از قيود و ناملايمات اگر به خودكشی هم نياز باشد، باكی نيست. و از رواقيان كسانی كه رشته حيات خود را به اختيار قطع كرده‌اند، متعددند. انسان دارای خِرد میباشد و در خرد جهانی هم سهم دارد. وقتی انسان طوری زندگی كند كه طبيعت تعيين كرده و زندگيش بر اساس خرد باشد، در واقع كاملاً اخلاقی زندگی كرده است. رواقيان معتقدند كه همه انسان‌ها برابرند زيرا همه در خرد جهانی سهم دارند. از نظر «گوت شد» خداوند كامل‌ترين و دانای مطلق است و جهانی كه آفريده، بهترين میباشد.