مجموعه احیای متون

نویسنده این رساله سلیمان خان مهندس فرزند حکیم داود است. حکیم داوود از ارامنه ایران و از اطبائی بود که نسبت به دولت متبوعه خویش خدماتی انجام داد و بالاخره در سال 1268 قمری در تهران درگذشت. جنازه او را با احترام و تشییع مفصلی به خاک سپردند. سلیمان خان از شاگردان مدرسه دارالفنون در رشته مهندسی بود که پس از فراغت از تحصیل، چندین سال در همان مدرسه خلیفه و مترجم و بعد معلم ریاضی دارالفنون بود. وی در سال 1316 قمری درگذشت. مأموریت اصلی سلیمان خان و هیئت همراه او، تدریس در مدرسه دارالفنون تبریز بود که این هیئت در سال 1293 به تبریز رسیدند. روز حرکت او از تهران به تبریز 6 ذیقعده 1293 و تاریخ خروج وی از تبریز به تهران سه‌شنبه 16 شعبان‌المعظم بود. بنابراین مدت اقامتش در تبریز حدود هشت ماه و نیم بود. انشای این سفرنامه ساده است و بعضی جمله‌ها شاید به تقلید از زبان خارجی به صورت بریده و مقطع نوشته‌ شده مانند (هوا بسیار خوب با طراوت) که اصلاحات لازم در گیومه اضافه شده ولی در قسمتهای دیگر به‌خاطر حفظ متن به همان صورت باقی است. غلطهای املائی زیادی در متن وجود دارد مانند (بامیل خواطر، کسیف، استحظار، برخواستن، خدمتگذاری و…) از طرفی با اصطلاحات گویشی جالبی در این رساله برمی‌خوریم مانند (منزل مبارکی کردن، بندگی نمودن، لابد شدم، سبقت خصوصیت، به روی بزرگوار نیاوردن و…). نویسنده به جزئیاتی در حرکات و خوردن چای و ناهار مکرر اشاره می‌كند اما همین شیوه جزئی‌نگری در آن هنگام که نگاهش متوجه اطراف می‌شود، اطلاعات جالبی از مناظر و آداب و رسوم فرهنگ مردم، مثل استقبال از مسافرین در منازل ارائه می‌دهد و ما را در حال و هوای آن دوره قرار می‌دهد. مؤلف درباره‌ وظیفه پستخانه می‌نویسد: «انصافاً عمل پستخانه بسی منظم و كارچاپارش بسیار منتظم است و وقت ورود چاپار به هر جائی هیچ تخلف نمی‌كند».
نویسنده این رساله سلیمان خان مهندس فرزند حکیم داود است. حکیم داوود از ارامنه ایران و از اطبائی بود که نسبت به دولت متبوعه خویش خدماتی انجام داد و بالاخره در سال 1268 قمری در تهران درگذشت. جنازه او را با احترام و تشییع مفصلی به خاک سپردند. سلیمان خان از شاگردان مدرسه دارالفنون در رشته مهندسی بود که پس از فراغت از تحصیل، چندین سال در همان مدرسه خلیفه و مترجم و بعد معلم ریاضی دارالفنون بود. وی در سال 1316 قمری درگذشت. مأموریت اصلی سلیمان خان و هیئت همراه او، تدریس در مدرسه دارالفنون تبریز بود که این هیئت در سال 1293 به تبریز رسیدند. روز حرکت او از تهران به تبریز 6 ذیقعده 1293 و تاریخ خروج وی از تبریز به تهران سه‌شنبه 16 شعبان‌المعظم بود. بنابراین مدت اقامتش در تبریز حدود هشت ماه و نیم بود. انشای این سفرنامه ساده است و بعضی جمله‌ها شاید به تقلید از زبان خارجی به صورت بریده و مقطع نوشته‌ شده مانند (هوا بسیار خوب با طراوت) که اصلاحات لازم در گیومه اضافه شده ولی در قسمتهای دیگر به‌خاطر حفظ متن به همان صورت باقی است. غلطهای املائی زیادی در متن وجود دارد مانند (بامیل خواطر، کسیف، استحظار، برخواستن، خدمتگذاری و…) از طرفی با اصطلاحات گویشی جالبی در این رساله برمی‌خوریم مانند (منزل مبارکی کردن، بندگی نمودن، لابد شدم، سبقت خصوصیت، به روی بزرگوار نیاوردن و…). نویسنده به جزئیاتی در حرکات و خوردن چای و ناهار مکرر اشاره می‌كند اما همین شیوه جزئی‌نگری در آن هنگام که نگاهش متوجه اطراف می‌شود، اطلاعات جالبی از مناظر و آداب و رسوم فرهنگ مردم، مثل استقبال از مسافرین در منازل ارائه می‌دهد و ما را در حال و هوای آن دوره قرار می‌دهد. مؤلف درباره‌ وظیفه پستخانه می‌نویسد: «انصافاً عمل پستخانه بسی منظم و كارچاپارش بسیار منتظم است و وقت ورود چاپار به هر جائی هیچ تخلف نمی‌كند».

میرزا حسن فرزند میرزا مهدی از آزادیخواهان و روشنفکران عصر خود در آذربایجان بود. هر چند در حجره پدر در مراغه به شغل بزازی اشتغال داشت اما این دلیل بر آن نمی شود که او از سیاست و اتفاقاتی که در اطرافش می‌افتد بی خبر است. او از فهم و خرده بهره شایانی داشت. پاک طینت خیر و بسیار فرهنگ دوست بود. او با سرمایه شخصی خود اولین مدرسه دخترانه را در سال 1325 ه.ق در مراغه افتتاح نمود هر چند با مخالفت عده ای کنج اندیش و متحجر مواجد شد. او در ارتقای سطح علمی فرهنگی مردم شهرش از هیچ عملی دریغ نداشت. میرزا حسن روی افکار وطن پرستی و ترقی خواهیش همیشه مورد قهر وغصب حاکم و فرمانرمای آذربایجان که حاجی صمن خان شجاع الدوله بود، قرار میگرفت و از قهر و کین او در امان نبود.

نخستین رسالۀ بلاغی فرصت الدولۀ شیرازی در مجموعۀ دریای کبیربه علم معانی می پردازد در این رسالۀ کوتاه که حجم آن از سه صفحه فراتر نمی رود، بعداز مقدمّه ای در تعریف علم معانی، نخست به عیوب فصاحت و بلاغت پرداخته شده و از «ضعف تألیف» ، «اخلال» ، «تنافر کلمات «اثقال کلام» ، «تعقید» ، و غیره سخن رفته و سپس به انواع جمله های خبری و طلبی اشاره شده است فرصت الدولۀ شیرازی،در دومین رسالۀ بلاغی دریای کبیر،به علم بیان پرداخته است.