علّامه محمد باقر مجلسی

خراسان از دیرباز یکی از مراکز مهم سیاسی و فرهنگی ایران بزرگ بوده است. با روی کار آمدن صفویان در ایران و رونق بیش ‌از پیش تشیّع و اقدامات عمرانی عظیم شاه‌ عباس یکم صفوی، حرم رضوی توسعه یافت و این شهر به یکی از مهم‌ترین حوزه‌های علمی در جهان تشیّع ارتقا یافت. یکی از این عالمان برجسته علّامه محمد باقر مجلسی است که رسالة مسائل خراسانیه وی با سفر ایشان به خراسان پیوندی تنگاتنگ دارد. این رساله استفتائی- فقهی پرسش‌های طلبه‌ها و فضلای خراسان از اوست که توسّط فردی به نام سیّد حامد بدلاء حسینی جمع‌آوری شده است. رسالة مسائل خراسانیه علّامه مجلسی ازجمله منابعی است که افزون بر ارزش دینی آن، یک منبع برجای‌مانده از میراث تاریخی خراسان به شمار می‌رود. ما تاکنون تنها به دو بخش از رسالة مسائل خراسانیه دسترسی داشتیم که نسخه‌های آن در کتابخانة مجلس و مسجد اعظم قم نگهداری می‌شود. پس از جستجوی نگارنده، دکتر قاسم قریب، نسخة سوّمی از این رساله در کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران به دست آمد که حاوی بخش سوّم رسالة مسائل خراسانیه و در واقع مکمّل دو نسخة پیش‌گفته است. نگارنده نظر به اهمیت علّامه مجلسی از یک‌‌سو و تاریخ تحوّلات دینی و فکری خراسان از سوی دیگر، به تصحیح و مقابله هر سه نسخه همت گمارد که حاصل آن کتاب مزبور است که در دست خوانندگان و پژوهشگران قرار گرفته است.