جامع الافتراق و الاتفاق لصناعه التریاق

کتاب «جامع الافتراق و الاتّفاق لصناعة الترياق» یکی از کتاب های مهم طب سنتی است که به بحث در باره پادزهر یا تریاق اختصاص دارد، و شاید بتوان آن را کامل ترین کتابی دانست که در این خصوص به رشته تحریر در آمده است، مؤلف این کتاب را در دهه دوم ماه محرم سال 669 قمری به پایان رسانده است، و متأسفانه این کتاب تا کنون  کمتر مورد بررسی و مطالعه و تحقیق قرار گرفته است. این کتاب مشتمل بر 35 باب است، و اهمیت آن در این است که نویسنده آن با امانت­داری اقدام به نقل قول از منابعی نظیر کتاب تریاق فاروق تألیف تمیمی مقدسی و یا آثار ابن الصوری می کند در حالی که این کتاب ها و رسایل امروزه جزو کتاب های مفقوده به شمار می روند. کتاب مذکور علاوه بر دو نویسنده فوق الذکر از سایر منابع مهم طبی پیش از خود نیز جا به جا استفاده کرده است. وی در باب سی وسوم به تفصیل از این منابع سخن رانده و آن ها را شناسانده است و به همین خاطر منبع معتبری در زمینه کتاب شناسی طب سنتی پیش از سده هفتم هجری قمری می باشد. این منابع شامل جالينوس، دیسقوریدوس، ابوحنيفه دینوری، ابن سمجون، یحیی نحوی، ابن سینا، حنین بن اسحاق، یوحنا بن ماسویه، ابوالقاسم زهراوی، یوحنا بن سرابیون، تمیمی مقدسی، ابن الصوری، ابن جمیع، ابن بیطار، شاپور بن سهل، ابن التلمیذ، محمد بن زکریای رازی، ابن جلجل، غافقی و ابن وافد می باشند. مؤلف کتاب ابوالحسن علي بن عبدالعظيم انصاری، يکي از پزشکان شيعی مذهب قرن هفتم هجری قمری است که متأسفانه از زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست، و امیدواریم در آینده با مطالعاتی که در خصوص این کتاب و مؤلف آن صورت می گیرد، بتوان چهره ای روشنی از او به دست آورد.