شیمیدانان مسلمان و شیمی در اسلام

آغاز علم‌ شیمی‌ را در واقع‌ می‌ توان با کشف‌ آتش‌ همزمان دانست‌ ، این‌ علم‌ در آغاز تنها جنبه‌ کاربردی‌ و تکنیکی‌ داشت‌ و حدود 6000 سال قبل‌ از میلاد در میان ملتهای‌ متمدن عهد باستان ، به‌ ویژه در بین‌ النهرین‌ ، دره نیل‌ و حوزه‌ رود سند متداول شد . واژه کیمیا ( یا شیمی‌ ) تا آغاز قرن اول میلادی‌ در هیچ‌ نوشته‌ ای‌ در اروپا و غرب آسیا به‌ چشم‌ نمی‌‌خورد . باید توجه‌ داشت‌ واژه کیمیا که‌ در نوشته‌ های‌ یونانی‌ آمده است‌ در واقع‌ واژه یونانی‌ نیست‌ ، بلکه‌ ریشه‌ آن از زبان مصری‌ و احتمالا از واژه chem یعنی‌ سیاه گرفته‌ شده است‌ و مفهوم آن هنر مصری‌ است‌ که‌ اشاره به‌ خاک سیاه رنگ‌ و حاصلخیز دره نیل‌ دارد . مسلمانان که‌ در سال 641 میلادی‌ مصر را فتح‌ کردند ، ازیک‌ سو به‌ زبانهای‌ فارسی‌ ، سوری‌ ، عربی‌ و یونانی‌ مسلط‌ بودند ، با دسترسی‌ به‌ منابع‌ علمی‌ موجود در اسکندریه‌ ، به‌ ترجمه‌ آنها به‌ زبانهای‌ زنده متداول در جهان اسلام پرداختند. در ایران از دیر زمان یقینا دانش‌ کیمیا با نام معانی‌ مذکور وجود داشته‌ است‌ و حتی‌ در برخی‌ از داستانهای‌ اساطیری‌ شاهنامه‌ فردوسی ‌ جلوه گر شده است‌ . کیمیای‌ اسلامی‌ که‌ از وحدتی‌ خاص برخوردار است‌ و هر کجا که‌ ظهور کرده خصوصیات خود را حفظ‌ کرده است‌ ، از تلفیق‌ حوزه های‌ اسکندریه‌ و چین‌ و شاید با نفوذ ایران باستان و هند بوجود آمده و به‌ سرعت‌ به‌ دست‌ دانشمند نامی‌ طوس جابربن‌ حیان به‌ اوج کمال خود رسید و قرنی‌ بعد توسط‌ محمد بن‌ زکریای‌ رازی‌ به‌ شیمی‌ امروزی‌ مبدل شد.